Penélopé, het moderne handwerken
Geplaatst op: 19-05-2011 door: Martha Kist
Nu we toch in de negentiende eeuw beland zijn met de borduurwerken van Fetje Gjalts van der Hem (1847-1897), wil ik graag iets vertellen over de handwerkcultuur uit die tijd. We hebben al gezien dat Fetje zogenaamde Berlijnse wol gebruikte en op stramien borduurde. Ze maakte gebruik van moderne patronen zoals rozenranden en afbeeldingen die heel romantisch zijn en aan oude poësie-albumplaatjes doen denken: meisjes met bloemenmanden, snoezige honden en katten op kussentjes.
Een model voor een haard-tapijt van Tapisserie Turque uit Penélopé Hét belangrijkste modetijdschrift uit het begin van de negentiende eeuw was Penélopé. Het blad verscheen van 1821 tot 1835. De volledige titel was: ‘maandwerk aan het vrouwelijk geslacht toegewijd: bevattende, de beschrijvingen en afbeelding van allerhande soorten van vrouwelijke handwerken, benevens eenige lektuur over onderwerpen uit den vrouwelijken kring’.
Penélopé was destijds het eerste Nederlandstalige damestijdschrift. Het blad was een mengeling van moraliserende verhalen, de ‘Lektuur’, gecombineerd met een handwerkdeel. Er stonden beschrijvingen in van onder meer horlogebandjes, schellekoorden, gevlochten mandjes, geborduurde schoenen, haardschermen en armbanden. Vooral deze ‘nuttige handwerken’ maakte het blad erg geliefd. Koningin Sophie, echtgenote van koning Willem III, was ook op het blad geabonneerd.
Modellen voor geweven armbanden in gobelinstof uit
Penélopé
Anna Barbera van Meerten-Schilperoord
Eindredacteur was Anna Barbara van Meerten-Schilperoort (1778-1853). Deze begaafde en bijzonder intelligente vrouw was de eigenaresse van een zeer goed aangeschreven meisjesschool in Gouda. Daarnaast is ze de auteur van niet minder dan 90 educatieve boeken. Ze was actief als maatschappelijk werkster onder gevangenen en wordt beschouwd als feministe avant-la-lettre.
Het tijdschrift Penélopé is tegenwoordig een echt verzamelobject. Dat is ook geen wonder, het blad is prachtig geïllustreerd en met de hand ingekleurd. Merklappenverzamelaar Nanne Ottema had ook een aantal delen van het tijdschrift in zijn collectie. Zouden deze misschien van Fetje Gjalts zijn geweest? Tresoar bewaart nu de complete serie.